سنگ كيسه صفرا و راه علاج آن

كيسه صفرا عضوى گلابي شكل در زير كبد و چسبيده به آن است كه مايع صفراوي مترشحه از كبد در فواصل بين خوردن غذا در ان انباشته و تغليظ مي‌شود. مايع صفراوى حاوى نمك و اسيدهاى صفراوي، كلسترول و بيليروبين حاصل از تجزيه گويچه‌هايى قرمز است. اگر به هر دليلى تركيب مواد فوق كه نسبت خاصى دارد به هم بخورد احتمال رسوب صفرا و تشكيل هسته اوليه سنگ كيسه صفرا زياد مى‌شود.

سنگهاى صفراوى ممکن است منشأ كلسترولى (سفيد)، بيليروبينى (سياه) يا عفونى داشته باشند. ميزان تشكيل سنگ در خانم‌هاى سفيد پوست و چاق و چندزا شايع‌تر است. اين سنگ‌ها در كساني كه تغييرات شديد وزن و تجربۀ گرسنگى‌هاى طولانى داشته‌اند شيوع بيشتري دارد.

علائم

سنگ‌هاى صفراوى ممكن است سال‌ها بدون علامت باشند ولى در اكثر موارد مى‌توانند با انسداد مجارى صفراوى، پانكراس و كيسه صفرا، باعث خطرات جدى و مهلك شوند. درد شديد شكم، تهوع واستفراغ، زردى و تب و لرز، ممکن است از علائم سنگ‌هاى صفراوى باشند. دردهاى ناشي از سنگ صفرا را قولنج صفراوى مى‌گويند. زيرا به صورت متناوب و بعد از خوردن غذاهاى چرب و پر پروتئين ايجاد مى‌شود. درد هاى ناشي از سنگ صفرا يكى از شكايات شايع بيماران است كه در بسيارى از مواقع ناديده گرفته مى‌شود. اين ناديده گرفتن وعدم توجه به علايم سنگ صفراوى بيشتر در مردان جوان و ميانسال ديده مى‌شود، بطوريكه سال‌ها ممكن است به اشتباه درمان‌هاى دارويي براى التهاب و زخم‌هاى ناشي از معده و دوازدهه بگيرند.

راه‌های تشخیص

سونوگرافى، ساده‌ترين وكم خطرترين و تا حدودى ارزانترين راه تشخيص سنگهاى صفراوى است كه در همه جا در دسترس است و براى تمام بيماران و حتى خانم‌هاى باردار كاربرد دارد. ساير وسائل تشخيصى مثل سي تي اسكن وMRI به علت عوارض و هزينه بالا، نقش چندانى در تشخيص اين سنگ‌ها ندارند.

درمان

تنها راه درمانِ قطعى و مطمئن سنگهاى صفراوى برداشتن كيسه صفرا همراه با سنگ‌هاى داخل آن است. بر خلاف تصور مردم و بعضاً بعضى از پزشكان غيرجراح اين سنگها هر چقدر ريزتر و متعدد باشند خطرناكترند. اين سنگها لازم نيست كه حتما علامت‌دار شوند تا دست به كار جراحى شد بلكه تمام سنگهاى علامت دار و سنگ‌هاى خاموش كه كوچك و متعدد بوده و در افراد ميانسال و جوان ديده مي‌شود نياز به جراحى دارند تا از خطرات بالقوه و بعضاً كشنده ناشى از عوارض اين سنگها بتوان جلوگيرى نمود.

جراحى لاپاروسكوپى انتخاب اول درمان سنگ‌های صفراوى و تنها علاج واقعى آن است. در دست جراحان زبر دست اين عمل جراحى لاپاروسكوپى با عارضه بسيار كم و ناچيزى همراه خواهد بود. بيمار به مدت بيست و چهار ساعت در بيمارستان بوده و سپس ترخيص مي‌شود. باتوجه به مزاياى عمل لاپاروسكوپى بيمار از روز بعد از عمل مى‌تواند فعاليت هاى فيزيكى روزمره خود را شروع كند. در حال حاضر درمان‌هاى دارويي نقشى در درمان سنگ‌هاى صفراوى ندارد و به بيماران توصيه مى‌شود كه به جاى درمان‌هاى ناموفق و زمانبر و پرهزينه دارويي كه نتيجه‌اى عايد مريض نمى‌كنند، در اولين فرصت ممكن اقدام به عمل جراحى كيسه صفرا نموده تا از مخاطرات جدى بعدى پيشگيرى شود.