آنتی بیوتیک ها جزء داروهای پر مصرف در کشور محصوب می شوند .اصولا هدف از تجویز آنتی بیوتیک ،درمان عفونت و التهاب ناشی از تهاجم میکروبی است، با ورود انتی بیوتیکها به حوزه درمان و کنترل عفونتها و جلوگیری از مرگ ومیرناشی از ان مانند مننژیت و عفونت های ریه و آبسه های شکمی و لگنی انقلابی در درمان بیماران ایجاد شد.. اما آیا همیشه مصرف و تجویز آنتی بیوتیک کارنامه درخشانی برای سلامتی بشر داشته است؟ آیا مصرف آنتی بیوتیک ها در تمام موارد باعث کاهش عفونت ها و هزینه های بیماری شده است؟
چواب سوالات بالا در خیلی از موارد منفی است. متاسفانه علیرغم مزایای خوب آنتی بیوتک ها (در کنترل و درمان بعضی از بیماران عفونی) به دلائل مقاومت دارویی و اضافه نمودن عفونت های ثانویه و همچنین تحمیل هزینه ها و عوارض ناشی از مصرف آنها مانند عوارض کلیوی، گوارشی، مغزی و شنوایی باعث مشکلات جدیدی برای سلامتی بشر شده اند.
آنتی بیوتیک ها به عنوان یک تیغ دولبه عمل می کنند؛ یعنی اینکه از طرفی وجود آنها در بعضی از بیماران خاص، نجات بخش و حیاتی است و از طرفی دیگر مصرف بی رویه آنها خسارت و بیماری های جبران ناپذیری بر بیماران و هزینه هنگفتی را به اقتصاد درمان و خانواده ها تحمیل می‌کنند. نکته کلیدی و اساسی این پارادوکس در تجویز دارو توسط همکاران است.
در کشورما سرانه مصرف دارو و مخصوصا آنتی بیوتک ها بسیار بالاتراز معدل جهانی است دلیل مصرف بی رویه می تواند قیمت ارزان و تجویز غلط پزشکان و بعضا روابط ناسالم بین بخشی وسودجویی شرکت های دارویی باشد.
در حوزه جراحی که محدوده تخصصی اینجانب است، تجویز بی رویه آنتی بیوتیک چه حین عمل و چه بعد از ان بیداد می کند. به جرات می توان گفت که قسمت اعظم آنتی بیوتیک های تجویزی در حوزه جراحی خارج از ضوابط علمی است. اعمال جراحی صورت گرفته در سه گروه تقسیم می شود:
- بیمارانی که زخم تمیز دارند
- بیمارانی که درمعرض آلودگی هستند
- بیمارانی که زخم های عفونی دارند
اکثریت بیماران جراحی غیر اورژانس جزء گروه اول و دوم هستند و صرفا تعداد کمی از بیماران جزء گروه سوم می باشند. برای بیماران گروه اول که عمده بیماران را تشکیل می دهند هیچ گونه انتی بیوتیک در قبل و بعد از عمل جراحی نیاز نیست. برای بیماران گروه دوم نیز که تعداد قابل توجهی از بیماران را شامل می شوند، حداکثر به تعداد سه بار نیاز به تزریق و تجویز انتی بیوتیک دارند. در گروه سوم بر اساس صلاحدید پزشک ممکن است از یک هفته تا ۱۰ روز در بیمارستان داروهای تزریقی تجویز کرد.
در عده کمی از بیماران جراحی نیاز به تجویز انتی بیوتیک آن هم به تعداد یک هفته وجود دارد. اکثر بیمارانی که از بیمارستان ترخیص می شوند نیاز به هیچ گونه آنتی بیوتیک ندارند؛ ولی متاسفانه بر اساس یک رویه غلط و گاهی به اصرار بیمار به مدت پنج روز تا یک هفته آنتی بیوتیک خوراکی تجویز می‌شود که هیچ گونه پایه علمی نداشتند و کمکی به کاهش عفونت های بیمار نمی‌کند.
بنده به عنوان یک جراح در طول طبابت خود همواره به این اصل پای بند بوده ام که جزء در موارد بیماران گروه سوم هیچ گونه آنتی بیوتیک اضافه را تجویز ننمایم. با این روش علمی و کار آمد می توان باعث کاهش هزینه های بیمار و عوارض ناشی از آنها شد و در سطح کلان نیزکمک بزرگی به اقتصاد درمان می‌شود.
